De begroting netjes achterlaten

• Een incidenteel voordeel op de waardering van het Alnovum van € 2 miljoen. Doordat de verkoop niet door is gegaan moeten wij deze volgens het BBV nu waarderen op basis van een recente taxatie. Uit die taxatie blijkt dat het gebouw € 2 miljoen meer waard is.
• Een incidenteel voordeel van € 3 miljoen op de risicovoorziening van IbbA leningen. We hebben risicokapitaal gestort bij vennootschappen die leningen aan starters hebben gegeven voor de aankoop van IbbA woningen. We liepen risico over de aflossing van deze leningen. Inmiddels is de waarde van de huizen met 50% tot 70% toegenomen. Het risico is hierdoor zo klein geworden dat er geen voorziening meer nodig is.
• Een voordeel van € 2 miljoen op de bijstandsuitkeringen omdat de toename van het aantal bijstandsklanten lager is dan we hadden gedacht.
• Een voordeel van € 1 miljoen op re-integratie doordat we extra Btw hebben kunnen terugvragen van de belastingdienst.
• Een voordeel van € 1,7 miljoen op uitstel van nieuwbouw van sportgebouwen en velden. Ook waren de exploitatiekosten van de sportaccommodaties lager, vooral door de sluitingen als gevolg van corona. En de sloop van een aantal oude schoolgebouwen bleek (nog) niet nodig.
• Een voordeel van € 1,1 miljoen op de afvalinzameling. Dit komt vooral doordat de verwerker van plastic afval een nabetaling heeft gedaan over de jaren 2017 t/m 2019.
• Een voordeel van € 1 miljoen op de omgevingsvergunningen door snellere afronding van projecten.
• € 1,5 miljoen overige voordelen, onder andere minder uitgaven voor schuldhulpverlening en armoedebeleid.

• De begroting 2020 sloot al met een tekort van € 5,3 miljoen.
• Een nadeel van € 5 miljoen op de jeugdhulp en de Wmo. Dit komt onder andere door een toename van zware problematiek en minder efficiënte zorg door corona. Ook hebben we extra kosten gemaakt voor de omzetgarantie, extra beschermingsmiddelen. Ook waren bij de gehandicaptenvoorzieningen de contractprijzen hoger dan begroot.
• We hebben € 1,5 miljoen meer uitgegeven aan overhead van het primair proces. Dit is de ondersteuning en het management van de afdelingen die voor de stad werken. Ook hebben we € 0,4 miljoen meer uit aan communicatie, het callcenter en bestuursondersteuning. Grotendeels door corona.

Elk jaar worden in de begroting en de jaarrekening de risico's verzameld en beoordeeld. Het totale risicobedrag reserveren we in de saldireserve. Bij het opstellen van de jaarrekening blijkt dat onze risico's € 2,1 miljoen lager zijn dan bij de begroting.
De vrijval komt doordat er een aantal risico's zijn komen te vervallen of kleiner zijn geworden. Het gaat bijvoorbeeld om risico's voor extra kosten bij de verbreding van de Hogering, het vervangen van een damwand, tijdelijke huisvesting van de internationale campus en hogere kosten voor de jeugdhulp met verblijf.  

Elk jaar kijken we of onze bestemmingsreserves nog wel nodig zijn. Bijvoorbeeld omdat reserveringen door andere economische omstandigheden kunnen vrijvallen. Verder hebben we als gemeente het beleid dat we één egalisatiereserve hebben, dat is de saldireserve. Aparte potjes per afdeling of programma willen we zoveel mogelijk vermijden.
Uit deze analyse blijkt dat we de volgende bedragen kunnen laten vrijvallen:

bedragen x € 1.000

opheffen egalisatiereserve huur- en erfpachtgronden
Uit deze reserve kunnen we eventuele verliezen op de gronden die wij verhuren of in erfpacht hebben uitgegeven betalen. We stellen voor om de egalisatiereserve op te heffen. We hebben als gemeente één centrale egalisatiereserve. Dat is de saldireserve.

Dat betekent natuurlijk wel dat tegenvallende huurinkomsten in te toekomst ten laste van het perspectief komen. Dit geld ook voor bijvoorbeeld eenmalige verkoopkosten of saneringskosten en verkoopopbrengsten voor gronden die we gaan verkopen. Om deze kosten te betalen begroten we vanaf 2021 hiervoor structureel € 0,2 miljoen aan verkoopkosten en € 0,2 miljoen aan verkoopopbrengsten.

We zien nu ook dat bijvoorbeeld huurders door de corona vaak om uitstel van betaling vragen. Hier zit wel een risico in op tekorten.

vrijval reserve Stadhuis en personele huisvesting
We hebben 6 jaar geleden het stadhuis verbouwd. Bijvoorbeeld de begane grond en het ondernemersplein. Dit was nodig om de dienstverlening aan onze burgers, ondernemers en instellingen te verbeteren. Een groot deel van de kapitaallasten van deze verbouwing worden gedekt uit huurinkomsten van o.a. het UWV en de KvK.
De huurcontracten liepen maar 5 jaar. De kapitaallasten lopen 10 jaar. Daarom hebben we een reserve als achtervang. Want als de huurders hun contract niet verlengen zou er geen dekking zijn vanaf jaar 6. Inmiddels zijn er contracten verlengd en kan dus een groot deel van de reserve vrijvallen.

vrijval reserve IbbA+
In deze reserve zit geld om voor nieuwe IbbA kavels een verliesvoorziening te treffen. Ongeveer € 350.000 was bedoeld voor 50 appartementen in het Homeruskwartier. € 378.000 moest nog nader worden ingevuld. De reserve kan vrijvallen omdat er geen nieuwe tranches van IbbA woningen meer worden aangeboden.

In de jaarrekening 2020 komen we € 1,7 miljoen tekort op het steunpakket. We hebben nog geen afdoende compensatie voor alle wegvallende inkomsten. We verwachten dat het Kabinet nog met extra geld komt. Ook in 2021 is de schade door corona aanzienlijk. We doen in deze perspectiefnota de aanname dat we dit jaar uit komen met het corona-steunpakket.

Het Rijk gaat de verdeling van het gemeentefonds herzien. Uit de eerste berekeningen blijkt dat Almere hier vanaf 2024 € 3,5 miljoen op vooruit kan gaan. Het Kabinet heeft de Raad voor het Openbaar Bestuur om advies gevraagd. De raad is kritisch over het verdeelmodel en heeft intussen 24 vragen aan het Kabinet gesteld. De raad vindt de herverdeeleffecten, bijvoorbeeld bij nadeelgemeenten in het sociaal domein, moeilijk uitlegbaar. Het nieuwe Kabinet zal een besluit moeten nemen. Het herijking van het gemeentefonds is een kans op wat financiële ruimte voor de komende jaren.
Er komt een nieuw kabinet met een nieuw regeerakkoord. Ook dat heeft gevolgen voor de financiële ruimte van gemeenten.

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft onderzoeksbureau AEF gevraagd de financiële gevolgen van de decentralisaties in het sociaal domein in kaart te brengen. Uit het onderzoeksrapport blijkt dat gemeenten € 1,7 miljard tekort komen. Hiervan valt ongeveer € 0,4 miljard op te lossen door bezuinigingen. Gemeenten vinden dat het Rijk nu ook met geld moet komen. Er loopt nu een arbitragezaak tussen de VNG en het Kabinet. We verwachten voor de zomer uitsluitsel.

We hebben onderzocht wat de financiële gevolgen zijn voor de invoering van de Omgevingswet en de wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Uit het onderzoek blijkt dat het structurele financiële nadeel voor de gemeente minimaal € 1 miljoen bedraagt. In dat geval moeten we de kosten maximaal in rekening brengen bij de initiatiefnemers. Als we dat niet doen lopen de kosten verder op tot meer dan € 2 miljoen per jaar. Ook zijn we na 2021 nog niet klaar met de implementatie van deze wetten, dit loopt door tot 2029. Voor de implementatie na 2024 is geen budget beschikbaar.
We zijn van mening dat het Rijk moet zorgen voor een budgettair neutrale invoering van de Omgevingswet. In artikel 2 van de Financiële Verhoudingswet staat dat gemeenten extra geld moeten krijgen als het rijk ze extra taken geeft. Dat is ook de reden waarom we geen extra geld beschikbaar stellen voor de structurele tekorten. We hebben wel een risicoreservering opgenomen: een incidenteel bedrag van € 3 miljoen.

De kosten voor het behalen van de energiedoelstellingen in 2023 worden landelijk geschat op tientallen miljarden. De G40 heeft daarom eerder dit jaar een brief verstuurd waarin aan de kamercommissies economische zaken en binnenlandse zaken. Hierin wordt opgeroepen om extra financiering die voor alle inwoners toegankelijk is om de doelstellingen haalbaar en betaalbaar te maken.

Tussen het vaststellen van de begroting 2021 en nu is er veel veranderd. Tussen het vaststellen van de perspectiefnota en de begroting 2022 zal er weer heel veel veranderen. De wereld verandert continu. Dat geldt ook voor onze financiën. Ook komt het organiseren van de Floriade steeds dichter bij. De voorbereiding en het organiseren van dit evenement is groot en ingewikkeld. Hieraan zitten ook onzekerheden en risico's. Zoals hierboven al genoemd, ligt er momenteel een probleem op tafel van € 15 miljoen voor het parkmanagement. Naast het oplossen van dit probleem, gaan we ook opnieuw kijken naar de businesscase van het evenement. We kunnen niet uitsluiten dat er dan nog meer problemen zullen blijken te zijn.